Meyveden sebzeye birçok ürünün fiyatı tarladan rafa gelinceye kadar üçe katlanıyor. Üretici ile tüketici arasındaki bu afaki fark çiftçiyi isyan ettiriyor. Ancak son dönemde en büyük isyan domateste. Hem salçalık hem de sofralık domatesin fiyatı tarlada maliyetinin de altına inince çifti eylem yapmaya başladı. Hali hazırda salçalık domates tarlada 1.5-2 liraya, sofralık domates ise 3 liraya kadar geriledi. Salçalık domatesin üretim maliyetinin 2.5 lira, sofralık domatesin türüne göre farklılık göstermekle birlikte üretim maliyetinin ortalama 10 lira olduğunu aktaran üreticiler, “Ne biz kazanıyoruz ne vatandaş. Kazanan hep aracı” diyerek isyan etti.
SALÇALIKTA SÖZLEŞME SORUNU
Türkiye’de salçalık domates ağırlıklı olarak Balıkesir ve İzmir bölgelerinde üretiliyor. Fabrikalarla sözleşmeli üretim yapılan bu domateste fabrikalar üreticiye yılın başında bir fiyat belirliyor. Ancak salçalık domates alımı yapan fabrikalar bu yılın başında alım miktarını ihracat pazarının daraldığı gerekçesiyle sınırlandırdı. Balıkesir Bandırma Ziraat Odası Başkanı Süleyman Dönmez, salçalık domatesin tarlada 1.5-2 liraya kadar düştüğünü, bu nedenle çiftçinin eylem yapmaya başladığını söyledi. “Bunun toplama hariç kilogram maliyeti 2.5 TL” diyen Dönmez, sorunun salça fabrikalarının taahhüdünü yerine getirmemesinden kaynakladığını söyledi. Dönmez, “Biz fabrikalarla yılbaşında kilogramda 3 lira 75 kuruş üzerinden sözleşme yaptık. Ancak mahsul bol olunca 1.5-2 liradan toplamak istediler. Çiftçiler de eylem başlattı” dedi.
TARIM KREDİ DEVREYE GİRDİ
Sorunun çözümü için Tarım Kredi Kooperatifleri’nin devreye girdiğini anlatan Dönmez, “Tarım Kredi alım taahhüdünde bulundu. Ancak fiyat belirsizliği var” şeklinde konuştu.
TARLADA DÜŞÜYOR RAFTA FİYAT SABİT
Sadece salçalık değil sofralık domateste de sorun yaşanıyor. Büyükşehirlerde pazarda kilogramı 20 TL’nin altına düşmeyen, marketlerde ise 25-30 TL’den satılan sofralık domates tarlada 3 TL’ye kadar geriledi. Fiyatın buraya kadar gerilmesi nedeniyle bazı illerde sofralık domates tarlada kaldı. Hatay Reyhanlı Ziraat Odası Başkanı Şemsedin Cünedioğlu, sofralık domatesin ilk hasatta kilogram fiyatının 12 TL olduğunu belirterek, “Çiftçi 5 liranın altına düşünce toplamadı. Kalan ürün tarlada kurudu. Fiyatlar burada düşerken rafta sabit kalıyor. Aracılar fiyatı asla düşürmüyor. Çiftçiler olarak biz hakkımızı helal etmiyoruz” dedi.
ÜRETİCİDEN TÜKETİCİYE 15 ARACI VAR
Aydın Buharkent Ziraat Odası Başkanı Naim Özdamar, sofralık domatesin üretim maliyetinin 10 TL olduğunu belirterek, “Çiftçimiz bir fideyi 10 TL’den aldı. Bir fideden 2-3 kilogram domates çıkar. Bunun suyu, gübresi, ilacı vs eklediğinizde kilogramda üretim maliyeti 10 TL. Ancak şu anda domates tarlada 3 TL” dedi. Tarladan sofraya 15 tane aracı olduğuna dikkat çeken Özdamar, “Çengelciler dediğimiz kişiler var. Bunların yüzde 90’ı kayıtdışı çalışıyor. Geliyorlar tarladan toplayıp market ve pazarlara veriyorlar. Çengelcileri aradan kaldırmadıkları sürece çiftçi de vatandaş da kaybedecek” diye konuştu.
ÇİFTÇİYİ YILBAŞINDA UYARDIK
İzmir Torbalı Ziraat Odası Başkanı Yılmaz Girgin, bölgede 45-50 bin dekar alanda salçalık domates üretimi yapıldığını belirterek, “Biz hemen her yıl salça fabrikalarıyla 30 bin dekar için sözleşme yapıyoruz. Ancak bu yıl fabrikalar ihracatta sorun yaşadıklarını belirterek sadece 10 bin dekarlık sözleşme yaptılar. Bu da fabrikaların 30 bin dekar üretimde ürünü istediği fiyattan alacağı anlamına gelir. Yılbaşında çiftçimizi uyardık ama bizi dinlemediler. Tarlada fiyat 2 liraya kadar düştü. Dekar üretim maliyeti 30 bin TL. Ancak çiftçi 20 bin TL kazandı. Bu yıl dekar başına 10 bin TL zararla kapattı” dedi.
